Vrijgestelde vuurwapens
In Nederland zijn verschillende soorten vuurwapens vrijgesteld van de vergunningplicht en vrij te bezitten vanaf 18 jaar. Met name een aantal soorten wapens die zijn vervaardigd voor 1945. Men zegt vaak zwart kruit wapens van voor 1945. De regeling waarin dit beschreven is, is art. 18 RWM. (Artikel 18 van de Regeling Wapens en Munitie) Enkel het voorhanden hebben van de wapens is zonder vergunning toegestaan. Dat betekend in principe het in het bezit hebben.

LET OP! Het dragen van het wapen is verboden. Onder dragen verstaan we het onverpakt of gebruiksklaar bij hebben van het wapen op openbare weg of terreinen. Het schieten met een vrijgesteld wapen en het bezitten van munitie ervoor is enkel toegestaan met een vergunning.

HET BEGIN

Buskruit is een explosief mengsel dat gebruikt wordt om projectielen af te schieten, om vuurpijlen voort te stuwen en als uitstootlading in vuurwerk.
Vroeger werd buskruit ook in de mijnbouw gebruikt. Ook al bestaan tegenwoordig krachtigere mengsels (rookzwak kruit), het zwart kruit (zwart buskruit) is nog steeds het meest gebruikte mengsel in pyrotechnische installaties, vooral vanwege de grote stabiliteit van het mengsel, waardoor het niet snel zal ontbranden na een flinke slag of stoot.

Buskruit is het oudst bekende explosieve mengsel. Explosieve mengsels werden al in de 9e eeuw in China gemaakt. De eerste beschrijving van echt buskruit komt voor in de militaire encyclopedie Wu Ching tsung Yao uit ongeveer het midden van de elfde eeuw.

In het jaar 1232 werd buskruit gebruikt door de Mongolen bij de belegering van de stad Kaifeng.
De eerste schriftelijke vermeldingen van buskruit in Europa komen voor in de teksten Opus Majus (1267) en Opus Tertium van de Engelse wetenschapper Roger Bacon.

Het belangrijke, maar lastig te vinden of te maken ingrediënt salpeter is zeer waarschijnlijk wel aan de Chinezen ontleend. De Arabieren kenden in 1240 salpeter als ‘sneeuw van de Chinezen’. Eeuwenlang is buskruit daarna gebruikt in steeds vernuftiger wordende vuurwapens.

De oudste vorm is zwart buskruit, dat bestond uit een poeder (sas) van salpeter (gewoonlijk kaliumnitraat), houtskool en zwavel, gemengd in de respectievelijke massaverhoudingen 75/15/10, of als zwavel loze variant: kaliumnitraat/houtskool 82/18. Als alle ingrediënten fijn gepoederd en vermengd zijn, heet het mengsel green powder of slangenpoeder; het mengsel verbrandt traag en laat veel residu achter. Als het mengsel nog een paar uur met een kogelmolen wordt gemalen, heet het resulterende mengsel meal powder (letterlijk: ‘meelkruit’). Dit is zeer brandbaar en prima bruikbaar voor uitstootladingen in raketten en vuurpijlen; bovendien laat het vrij weinig tot geen residu achter. De grondstoffen moeten zeer zuiver zijn. Vooral het salpeter, oorspronkelijk uit mestkelders en dergelijke gewonnen, was schaars.
Einde 19e eeuw werd het rookzwak kruit ontwikkeld. Dit bestaat uit cellulosenitraat en glycerinenitraat en het wordt, in allerlei vormen, in moderne munitie gebruikt.

De effectiviteit van het mengsel kan nog belangrijk worden verbeterd door het onder toevoeging van water (en soms dextrine) nog een poos samen te malen in een kogelmolen, en vervolgens te drogen en te zeven. Hierdoor wordt een veel inniger vermenging van de bestanddelen bereikt. Men spreekt dan van pulverone. Voor een nog beter resultaat kan dit mengsel onder hogedruk tot koeken geperst worden en deze koeken te breken en op korrelgrootte te zeven. Hierna volgt voor de grotere korrels nog een grafiteringsstap om de korrels beter te laten vloeien.

Na droging is het mengsel gemakkelijk tot ontbranding te brengen, een elektrostatische ontlading kan hiervoor genoeg zijn. Buskruit kan wegens het ontbrandingsgevaar alleen nat worden gemalen. De hevigheid van de verbrandingsreactie hangt zowel af van de mengverhouding als van de korrelvorm en de korrelgrootte waarin het mengsel is gebracht. Ook is uit ervaringen gebleken dat het soort gebruikte houtskool erg van belang is voor de kwaliteit van het buskruit. Zo worden vooral houtskool van zachte houtsoorten als wilgen, paulownia, hennep of balsahout gebruikt. Soms worden de mengverhoudingen wat aangepast (afhankelijk van het doel waarvoor het mengsel wordt gebruikt). Kaliumnitraat is beter dan natriumnitraat of ammoniumnitraat, omdat die te hygroscopisch zijn. In het verleden werd ook wel gebruikgemaakt van het veel goedkopere calciumnitraat, maar ook dit zout is hygroscopisch. Ammoniumnitraat is zelfs helemaal niet goed bruikbaar, omdat dit de neiging heeft te ontleden, waardoor het de houtskool en de zwavel niet oxideert. Dit leidt tot een lage brandsnelheid.

NB (auteur)
De ontstaansgeschiedenis van het “zwart kruit-schieten” is vervaagd in de nevelen der oudheid. Lange tijd dacht men dat de Chinezen de uitvinders waren, maar vertalingen van oude geschriften laten zien dat men in die dagen sprak van donder en bliksem, maar dat het net zo goed Grieks vuur kan zijn geweest, waarover ook in de Arabische geschriften melding wordt gemaakt. Feit is, dat Sir Roger Bacon, in het midden van de dertiende eeuw voor het eerst melding maakte van een recept, waarin salpeter en zwavel, samen met een derde ingrediënt, door ontsteking met vuur of vuursteen, donder en bliksem teweegbracht. Hij was tevens de eerste die aangaf op welke wijze salpeter kan worden gezuiverd, waardoor zijn mengsel de juiste explosieve kracht kon krijgen. Bij onze schietvereniging zijn meerdere schutters met heel veel kennis over zwart kruit schieten en die willen dat graag met je delen. Extra aantrekkelijk voor de liefhebber is dat historische wapens vrij te bezitten zijn. Voor kruit en slaghoedjes moet je natuurlijk wel een verlof hebben en ook moderne replica wapens zijn verlof plichtig.

Zwart kruit schieten
Met zwart kruit schieten is het schieten met historische vuurwapens. Gelukkig zijn er een aantal fabrikanten die heel leuke replica’s maken van historische exemplaren. Of u nu een fijne voorlader wilt met vuursteen of percussie ontsteking, geweer, pistool of een modernere percussie revolver, het kan allemaal. Een zwart kruit wapen laden, duurt even en geeft tijdens het schieten een flinke rookwolk. Tevens veroorzaakt het ouderwetse zwart kruit nogal wat vervuiling van het wapen zelf. Veel schoonmaken dus.

Waar schieten
Het schieten, met zwart kruit of moderne wapens, voltrekt zich uiteraard op een schietbaan. Op internet vindt u verschillende schietverenigingen die zich met zowel luchtdruk als vuurwapens bezighouden. Houdt er wel rekening mee dat zwart kruit wapens niet op alle banen welkom zijn in verband met de rookontwikkeling en milieuwetgeving. Kuch!

Zwart kruit techniek
Ouderwets en tamelijk omslachtig, maar geeft dat wat? Onze hedendaagse wereld is al gehaast genoeg. In principe wordt er met munitie gewerkt die uit losse componenten bestaat. Een losse, vaak ronde, loden kogel, los kruit en een apart ontstekingsmechanisme.

Lontslot
Het oudste ontstekingssysteem, het lontslot, werkt met een gloeiende lont die, uiteraard, voor het begin van de strijd diende te worden aangestoken. Bij het overhalen van de trekker wordt de lont tegen het daarvoor bestemde gaatje in de loop gedrukt waarna het schot afgaat.

Radslot
De opvolger is het radslot systeem. Dit werkt ongeveer zoals een aansteker met een vuursteentje. Via een veer wordt een wieltje in beweging gebracht waar de vuursteen tegenaan gedrukt wordt. Tamelijk ingewikkelde techniek voor die tijd en daardoor niet erg betrouwbaar. Naar het schijnt werd onze welbekende Willem van Oranje door Balthasar Gerards in 1584 overhoopgeschoten met een set radslot pistolen. Balthasar heeft van deze actie vast spijt gehad want de rechtspraak was destijds wat minder geciviliseerd gesteld dan vandaag de dag. Slaat u de geschiedenisboekjes er maar eens op na en verbaas u.

Vuursteenslot
De opvolger van het radslot was een stuk simpeler en betrouwbaarder. Het vuursteenslot. De haan met daaraan vast een vuursteen slaat langs metaal waarvan de vonken een hoeveelheid speciaal kruit in de ‘pan’ ontsteekt, wat via een gaatje in de loop dan de hoofdlading van gewoon zwart kruit achter de kogel tot ontbranding brengt.

Percussie systeem
De opvolger van de vuursteen was het laatste, en tevens modernste, systeem waarmee zwart kruit tot ontbranding werd gebracht in combinatie met een losse kogel. Een percussie kapje doet sterk denken aan het dopje wat gebruikt wordt in uw klapperpistooltje van weleer. Het is alleen niet van rood plastic maar van goudkleurig messing. Ouderwetse vuursteen geweren en pistolen werden vroeger ook wel omgebouwd naar het modernere percussie systeem. Een percussie kapje is een met slagsas gevuld dopje die bovenop een buisje (schoorsteen) gezet wordt. De schoorsteen heeft een open verbinding met de loop en brengt zodoende de hoofdlading achter de kogel tot ontbranding.

Patroonsysteem
Bij de modernste zwart kruit wapens wordt gewerkt met een huls waarin het kruit en de kogel gestopt worden. Dit zijn in principe al moderne patronen die vandaag de dag nog steeds gebruikt worden. Er wordt tegenwoordig alleen geen zwart kruit maar moderner nitro kruit gebruikt, ook wel ‘rookloos kruit’ genoemd. In het begin werd er nog wat geëxperimenteerd met verschillende ontstekingssystemen om de kruitvoorraad in de huls te ontsteken. O.a. randvuur, naaldvuur, penvuur maar nu zijn alle patronen gewoon centraalvuur.